Tiền đi vay đắt đỏ, dùng trả lương chuyên gia 500 triệu/tháng
Đánh giá các dự án sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi, Kiểm toán nhà nước cho rằng những dự án đều chưa cho thấy sự hiệu quả tương xứng.
Kiểm toán nhà nước cho rằng các nhà thầu nước ngoài có những điều khoản chưa tương xứng và gây bất lợi cho nhà nước. Những nhà thầu này thường có những ràng buộc như sử dụng nhân sự, hàng hóa hay dịch vụ đều từ bên cho vay vốn ODA. Ví dụ rõ nhất chính là tuyến đường sắt trên cao Cát Linh – Hà Đông. Nhà thầu Trung Quốc yêu cầu thầu cho họ tới gần 14 nghìn tỷ đồng, chiếm tới 77% tổng mức đầu tư. Bên cạnh đó, dự án đô thị đường sắt TP Hồ Chí Minh, tuyến Bến Thành – Suối Tiên cũng bị các nhà thầu cài các điều khoản gây thất thoát. Nhà thầu Nhật Bản yêu cầu sử dụng các dịch vụ, hàng hóa của nước này từ 30% trở lên.
Một ví dụ điển hình cho sự lãng phí ngân sách nhà nước là việc sử dụng các chuyên gia nước ngoài. Theo đó, nhiều dự án nhà thầu yêu cầu chuyên gia nước ngoài với mức lương 20.000 – 25.000 USD một tháng. Trong khi chuyên gia trong nước chỉ được trả lương bằng 1/10 con số đó.
Ngoài ra, Kiểm toán nhà nước còn cho thấy nhiều dự án đã điều chỉnh quy mô với giá trị lớn hơn rất nhiều so với giá trị phê duyệt ban đầu. Chính những tuyến đường sắt như Cát Linh – Hà Đông hay tuyến Bến Thành – Suối Tiên đều có nhừng điều chỉnh tổng mức đầu tư tăng gấp đôi hay thậm chí gấp 3 lần giá trị ban đầu. Trong khi những dự án này vẫn chưa hề báo cáo Thủ tướng cũng như được Quốc Hội thông qua.
Nhiều dự án nộp tiền thuế bằng vốn vay không tuân thủ Hiệp định. Như dự án đường sắt Bến Thành – Suối TIên đã nộp thuế thu nhập doanh nghiệp với giá 70,5 tỷ đồng, Tuy nhiên đây là khoản tiền mà chính chủ đầu tư đã thanh toán bằng nguồn vốn vay JICA.
